Protesten in Spanje tegen woningverhuur aan toeristen. Is de geest uit de fles?

Protesten tegen oneigenlijk gebruik van woningen (verhuur aan toeristen), hoge huurprijzen en overlast verspreiden zich op dit moment snel in Spanje. Wat is er aan de hand?

Recente ontwikkelingen

El Pais schreef drie dagen geleden dat in Malaga 15.000 bewoners de straat op trokken om te protesteren tegen ‘’de uitverkoop aan het toerisme’’. Grote protesten waren er eerder al op de Balearen en de Canarische Eilanden. En afgelopen week maakte Barcelona bekend dat ze woningverhuur aan toeristen (“Airbnb’en’’) eind 2028 helemaal wil verbieden. Kortom: de geest lijkt uit de fles.

De achterliggende problematiek

Los van de invloed van Airbnb’en op prijzen en beschikbaarheid van woningen, zit woningverhuur aan toeristen in het verdomhoekje. Hoewel naar mijn mening vaak nogal kort door de bocht, is dat deels wel te verklaren. De afgelopen tien jaar is Airbnb’en enorm groot geworden en heeft het verhuren van woonruimte een grote vlucht genomen, voorbij de oorspronkelijke gedachte van ‘’Invite people to your home’’. In hetzelfde tijdsgewricht speelden echter ook andere belangrijke ontwikkelingen:

▪ De ECB heeft de rente jarenlang op 0% gehouden, waardoor vastgoed als investeringscategorie een enorme vlucht heeft genomen.

▪ Dit heeft het voor investeerders aantrekkelijk gemaakt om woningen op te kopen en te verhuren aan toeristen, omdat het meer rendement geeft dan vaste verhuur (en lokale autoriteiten verrast werden door deze ontwikkeling)

▪ De opkomst van het 1-persoonshuishouden. In Barcelona is deze groep bijvoorbeeld tussen 1991 en 2011 van 14,5% naar 24,7% van het totaal aantal huishouden gegroeid.

Verbod lost bredere problemen niet op

De grote schaarste aan woonruimte is een veel breder probleem en doet zich niet alleen voor in steden waar Airbnb’en populair is. De Harvard Business Review publiceerde begin dit jaar een onderzoek, waaruit blijkt dat de invloed van Airbnb op de gehele prijs -en aanbodvorming van woningen heel beperkt is. In Barcelona betreft het aantal woningen dat op dit moment verhuurd wordt 0,7% van de totale voorraad. Als dat volume op de markt komt voor vaste verhuur, zullen prijzen nauwelijks reageren. Desondanks zullen verhuurplatformen, zoals Airbnb en VRBO, de ontwikkelingen met argusogen volgen.

Nieuw businessmodel nodig?

Of een aangekondigd verbod, zoals in Barcelona, standhoudt moeten we afwachten. Maar dat de hoogtijdagen van woningverhuur aan toeristen in de huidige hoedanigheid voorbij zijn, lijkt zeker. De weerstand onder de bevolking neemt dusdanige vormen aan, dat lokale politici iets moeten. Beperkingen of verboden liggen dan snel voor de hand. Of dergelijke besluiten een krappe woningmarkt soelaas bieden, is onwaarschijnlijk. Schadelijk voor het businessmodel van platformen zijn ze zeker. En dat zal ongetwijfeld tot de nodige hoofdbrekens lijden, hoe het businessmodel opnieuw uit te vinden.